افزایش بهره وری نیروی انسانی

دانیال رمضانپور – کارشناس ارشد مدیریت دولتی مدرس دانشگاه پیام نور رامسر

چکیده

منابع انسانی با ارزش ترین و مهمترین عامل توسعه هر کشوری محسوب می شود . مطالعه در این زمینه نشان داده است که کشورهای دارای تولید خالص ملی زیاد معمولاً دارای نیروی انسانی آموزش دیده و تعلیم یافته تر هستند . هدف از این مقاله بررسی اهمیت نیروی انسانی بعنوان یک منبع استراتژیک برای سازمان ها و همچنین عواملی که منجر به افزایش بهره وری نیروی انسانی می شود طرح و بررسی می گردد. از آنجایی که بهره وری گوهر سازمانی است که می تواند پایداری و بقای سازمانها را تضمین و مکانیزمی برای کسب مزیت رقابتی باشد ، لذا آنچه در سازمان منجر به بهره وری نیروی انسانی می شود این است که کارکنان سازمانها از نظر شخصیت، علایق و عواطف با فعالیت ها و مشاغل سازمانی منطبق و سازگار شوند . در این صورت علاقه به کار ، انگیزه و مسئولیت پذیری افزایش و در نتیجه به صورت مستقیم و غیر مستقیم بهره وری سازمانی ارتقاء می یابد .

واژه های کلیدی : نیروی انسانی – سرمایه انسانی – بهره وری نیروی انسانی .

مقدمه

محققان و اندیشمندان مدیریت امروزه بر این باورند که کارکنان مهمترین منبع رقابتی سازمان هستند ، و سرمایه انسانی یک سازمان یا موسسه یا شرکت و در سطح فراتر سرمایه انسانی  یک کشور می تواند همه نیازمندی های استراتژیک را برآورده کنند ( مهدی زاده ، ۱۳۸۷ : ۷۹)

اولین و مهمترین مولفه توسعه در هر کشور انسان است . نیروی انسانی سهم عمده ای در توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی و غیره … دارد . انسان بعنوان یک محور در توسعه نقش اساسی را در تمام محورهای دیگر بازی می کند ، در واقع نیروی انسانی مهمترین زیر ساخت هر مجموعه یا سازمان و کشور است، چون اساس حرکت به سوی توسعه انسان است. انسان به عنوان عنصر اصلی ساختار و مدیریت که می تواند توسعه را به ارمغان بیاورد و هم می تواند بعنوان مانع بزرگ توسعه عمل کند ( مجدنیا ، ۱۳۸۸ : ۲۵) بنابراین انسان توسعه یافته جامعه توسعه یافته را به ارمغان می آورد . در این مقاله به اهمیت نیروی انسانی به عنوان یک منبع مهم استراتژیک در توسعه یک کشور و راههای افزایش بهره روی نیروی انسانی بررسی می شود .

اهمیت بهره وری

بهره وری معیاری است از ستاده کالاها و خدمات نسبت به ورودی نیروی انسانی ، مواد ، تجهیزات و غیره … هر چه بیشتر صنعتی بهره ورتر باشد وضعیت رقابتی آن بهتر است . چون هزینه واحد آن کمتر است وقتی بهره وری افزایش می یابد ، کسب وکارها می توانند دستمزدهای بیشتری بپردازند بدون این که تورم ایجاد کنند . بهره وری طریقی است که استانداردهای زندگی را بهبود می بخشد به عبارتی ساده تر بهبود بهره وری به معنای بدست آوردن خروجی بیشتر از ورودی هاست که به افزایش تولید و یا خدمات از طریق منابعی از قبیل زمان ، پول ، مواد یا افراد نیست بلکه به معنی بهتر کار کردن با آنچه که داریم است ، بهبود بهره وری به معنای معنای سخت کار کردن نیست ، بلکه به معنای کارکردن زیرکانه است . دنیای امروز اقتضاء می کند که با افراد ، زمان ، فضا و منابع کمتر در کل مقدار تولید یا خدمات بیشتری به دست بیاوریم ( cascio , 1998 ; 16 )

مطالعه تجربی در کشورهای پیشرفته دنیا نشان داده که اهمیت بهره وری در نتیجه توسعه سیستمهای نرم افزای مدیریتی بیش از مشارکت و افزایش کلی عوامل کار و سرمایه در جریان تولید و ارائه خدمات بوده است . پایین بودن سطح بهره وری که از ویژگی های غالب  کشورهای کمتر توسعه یافته است ، ناشی از عوامل خارج از کنترل این جوامع و پاره ای قابل چاره جویی و کنترل است .

دقیقاً به همین دلیل امروزه تمام کشورهای جهان در پی بدست آوردن پیشرفتهایی در زمینه بهره وری هستند بدین معنی که بتوانند با مصرف منابع کمتر به مقدار تولید ملی بیشتری دست یابند . زیرا میان درامد سرانه کشور و شاخص بهره وری رابطه مستقیم وجود دارد . ( طاهری ، ۱۳۸۸ ؛ ۱۲)

سطوح بهره روی :

بهره وری در خدمات دولتی و از حیث سطح مورد تجزیه و تحلیل سیستم ها به ۴ دسته زیر تقسیم می شوند .

۱- بهره وری در سطح کارکنان ( فردی )

۲- بهره روی در سطح سازمانی

۳- بهره روی در سطح کارکنان بخشی

۴- بهره وری در سطح کارکنان ملی

بهره وری  در سطح کارکنان به تجزیه و تحلیل ، اندازه گیری و بهبود بهره وری نیروی انسانی اختصاص دارد . موضوع بحث ان ارتقاء و بهبود بهره وری نیروی انسانی اعم از نیروی کار مستقیم یا نیروی کار غیر مستقیم است . بهره وری سازمانی ، بهره وری یک سیستم سازمانی را مورد مطالعه قرار می دهد و سرانجام در مبحث بهره وری ملی ، بهره وری کل اقتصاد یک کشور بعنوان یک سیستم مورد تحلیل و ارزیابی قرار می گیرد ( بلقیسی، ۱۳۷۳ ؛ ۶۹)

سطوح دیگر بهره وری از دیدگاه ابطحی و کاظمی به صورت زیر می باشد. ( ابطحی، کاظمی، ۱۳۷۵، ۳۲)

————————————————  سطح جهانی

———————————————- — سطح ملی

————————————————- سطح بخش اقتصادی

————————————————- سطح رشته تجاری

————————————————-سطح سازمان

————————————————– سطح گروه کار

————————————————— سطح فردی

مفاهیم و تعاریف بهره وری نیروی انسانی

امروزه ، نقش و اهمیت نیروی انسانی در فرآند تولید و ارائه خدمات در جوامع بشری به عنوان مهم ترین عامل مشخص شده است با نگاهی به مراحل تمدن بشری مشخص می شود که نقش نیروی انسانی از نیروی کار ساده به سرمایه انسانی تکامل یافته است ، چرا که پیشرفت تکنولوژی بدون تحولات نیروی انسانی فاقد کارایی است ، در عصر حاضر دیگر تزریق منابع مالی به عنوان فاکتور اصلی توسعه به شمار نمی آید بلکه تحولات و بهره وری نیروی انسانی به رشد خود سبب ارتقای سازمان ها و به تبع آن توسعه نظام های اقتصادی در جهان می شوند ، به طوری که سرمایه های انسانی میزان سرمایه های مادی را تعیین می کنند . به جرأت می توان ادعا کرد که هر ماشینی در نهایت یک ظرفیت تعریف شده دارد که بیش از آن نمی توان انتظار داشت اما ظرفیت های انسان تا بی نهایت است و همچنین تا کنون هیچ فرایند تولیدی اختراع نشده است که به کار انسانی نیازمند نباشد . ریشه و علل عقب افتادگی کشورهای توسعه نیافته که بطور اساسی تحت تاثیر پدیده بهره وری پایین است . بنابراین رشد بالای بهره وری خصوصاً بهره وری نیروی انسانی کار همه فعالیت های اقتصادی و اجتماعی را تحت تاثیر قرار می دهد . استفاده صحیح از نیروی انسانی به مثابه ارزشمند ترین و بزرگترین ثروت هر جامعه به صورت مسئله ای حائز اهمیت مورد توجه دولت ها بوده است به عبارت دیگر می توان گفت که انسان هم هدف توسعه و هم عامل آن محسوب می شود و تحقیق اهداف توسعه تا حد قابل توجهی به نحوه ی اداره و مدیریت این ثروت و منبع حیاتی بستگی یافته است در این میان تجربه نشان داده است که کوچک سازی دولت ها و میدان دادن به بخش خصوصی و تعاونی و همزمان سبب صعود روند بهره وری و سرمایه گذاری ، مشارکت و منابع انسانی می شود بنابراین بهره وری منابع انسانی یکی از رکن های مهم هر موسسه یا سازمان می باشد . ( محمدی ، ۱۳۸۷، ۴۶)

بهره  وری منابع انسانی را می توان به روش های زیر تعریف نمود .

الف ) بهره وری فردی نیروی انسانی عبارت است از : نسبت کار انجام شده توسط هر فرد ، به زمان مصرفی توسط همان فرد

= بهره وری فردی

ب ) بهره وری گروهی منابع انسانی عبارت است از : نسبت کار انجام شده توسط گروه به مجموع زمان مصرف شده توسط اعضای گروه

= بهره وری گروهی

ج) بهره وری منابع انسانی سازمان ، برابر است با نسبت کار انجام شده توسط سازمان ( تولید کالا یا ارائه خدمات ) در طول یک زمان معین ، به منابع انسانی صرف شده ( کل پرسنل سازمان ) بر حسب نفر ساعت ، نفر هفته یا نفر ماه .

= بهره وری منابع انسانی سازمان

د ) بهره وری ملی را نیز می توان نسبت تولید در آمد ملی به منابع انسانی فعال یا نیروی انسانی شاغل دانست . رشد این شاخص های بهره وری ، هم در سطح خرد و هم در سطح کلان نمایانگر استفاده موثر از منابع انسانی است ( بهرامزاده ، ۱۳۸۳ : ۲۹ )

= بهره وری ملی

= بهره وری

نیروی انسانی محور بهره وری

نظر به اینکه  انسان خود مولد و مصرف کننده تکنولوژی است درک این نکته مشکل نخواهد بود که چرا نیروی  انسانی مهمترین عامل توسعه اقتصادی -  صنعتی به شمار می رود و اصولاً چرا  نقش کلیدی و محوری را در ارتقای بهره وری برای انسان قائل شده اند ؟ علت این امر آن است که تنها انسان است که می تواند کمیت و کیفیت کار خود را ارتقاء دهد ، طرحهای جدید ارائه دهد و با خلاقیت خود مشکلات را از پیش راه بردارد ، بر نیروی کار  خود بیفزاید و راهکار کاهش هزینه ها را بیابد و در حقیقت تنها عاملی است که می تواند تغییراتی در خود و محیط اطراف خود بوجود آورد . از طرفی دیگر چون انسان نه تنها عامل ، بلکه هدف بهره وری نیز می باشد ، بنابراین اهمیت توجه به انسان نیز به این خاطر دو چندان می گردد . بدیهی است که رشد انسان و بهره وری او در گرو یکپارچگی شخصیت و جریان زندگی او خواهد بود و این نیز مرهون حاکیمت اصول و حدت بخش بر تمام بنیادهای اجتماعی است . شالوده ارتقای بهره وری تکیه بر نیروی انسانی است و توجه به این منبع عظیم و بالقوه باعث شکوفایی آن می شود . بهبود بهره وری با کارکردن ، دانش آگاهی بیشتر و نو ( بهنگام ) حاصل می گردد نه با سخت کار کردن ، زیرا شدت بخشیدن به کار به علت محدودیت انسان از نظر قدرت ، نتایج محدود خواهد داشت ( محمدی، ۱۳۸۷ : ۴۸)

بهبود بهره وری نیروی انسانی علت اصلی بهبود بهره وری سازمان ها

نظر به اینکه بهبود بهره وری در ساز مان ها بستگی به کارکنان سازمان ها دارد که باید با دادن آگهی و هوشیاری به آنها  و فراهم کردن فرصت هایی جهت مشارکت کارکنان در فرایند تصمیم گیری ، بهره وری سازمان را افزایش داد ( پروکو پنکوه ، نورث ، ۱۳۸۰ : ۱۰)

برای بهبود بهره وری در سازمانها باید دیدگاه مدیران ، کارکنان دفتری و کارگران ساده را مورد توجه قرار داده و در مرحله اول ، ایجاد بهره وری بستگی زیاد به تلاش های نیروی انسانی موجود در سازمان یا هر موسسه دارد . دوم ساختار سازمانی مناسب و داشتن اختیار و مسئولیت مدیر در جهت انجام فرایند تصمیم گیری تاثیر بسیاری بر دستیابی به بهره وری بالا نزدیک سازمان را دارد ( CHYN , 2007 :567)

شرایط مساعد برای افزایش بهره وری نیروی انسانی

بعضی از عناصر عمده که شرایط را برای افزایش بهره وری نیروی انسانی را در هر سازمان فراهم می کند و باید یک مدیر در جستجوی آن باشد به شرح زیر است .

۱- جذب کارکنان جوان ، تحصیل کرده و واجد شرایط از نقطه نظر فنی

۲- کارکنان با ذهنی جستجوگر

۳- کارکنان که میل به آزادی بیشتری در کار و حداقل نظارت را دارند .

۴- کارکنانی که میل دارند رهبر شوند .

۵- کارکنان دموکرات منش که به مشارکت در تصمیم گیری تمایل دارند .

۶- کارکنانی که چالش طبعی بیشتر و پاداش بالاتر را ترجیح می دهند

۷- کارکنانی که ویژگی های رهبری دارند

۸- کارکنانی که استعداد توجیه شدن با کار گروهی و همکاری با دیگران هستند ( پروکوپنکو ، نورث ، ۱۳۸۰ : ۲۰)

انگیزه های مالی اغلب به عنوان ابزار موثر و مفیدی برای افزایش بهره وری سازمان ها محسوب می شود در واقع استفاده از یک استراتژی خوب نقش نیروی انسانی ا بر جسته و بهره وری نیروی انسانی را افزایش داده و در نهایت بهره وری سازمان افزایش می یابد، و روش مهم دیگر مدیریت نیروی انسانی ، سیسنم پاداشت و حقوق مرتبط با عملکرد است که انگیزه ها و محرک های مالی سطح سازمان می تواند بهره وری را با ایجاد انگیزه بین نیروی انسانی در جهت اهداف مدیریت در سازمان افزایش دهد . ( WOLF , YMD , ZWICK, 2008 :10)

عوامل تعیین کننده بهره وری نیروی انسانی

۱- سرمایه گذاری (ICT) بر رشد بهره وری نیروی انسانی در کوتاه مدت و بلند مدت تاثیر مثبت دارد .

۲- عوامل ساختاری تعیین کننده بهره وری در دراز مدت است .

سرمایه گذاری در آموزش و پرورش نقش مثبت و قابل توجهی بر بهره وری دارد و یکی از دلایل عمده سطح بهره وری در کشورهای بادرآمد بالا و یا پایین می باشد .

۴- شاخص اقتصادی یک کشور یکی دیگر از عوامل تعیین کننده بهره وری است .

۵- عوامل تورم تاثیر منفی بر بهره وری بر جای می گذارد و ثبات اقتصادی را کاهش می دهد . ( CHOUDHRY , 2009 :12)

نقش نیروی انسانی کارا در بهره وری بانک ها

تجربه نشان داده است که اگر تمامی سیاستگذاری ها و هدفهای ما صحیح و درست باشد ، ولی نیروی انسانی که می خواهد برای رسیدن به اهداف تلاش کند ، در وضعیت مطلوبی قرار نداشته باشد با لطبع نمی توان توقع داشت که سازمان به اهداف از پیش تعیین شده خود دست یابد . اگر کارکنان ما در شعب از روحیه بالایی برخوردار نباشند و برخورد صحیح و اصولی مناسبی با مشتریان نداشته باشند ، مشتریان فقط در صورت اجبار به آن شعبه مراجعه خواهند کرد . بنابراین  در مقطع حاضر کشور ما که موسسات مالی و اعتباری غیر دولتی در حال شکل گرفتن . هستند باید توجه بیشتری به نیروی انسانی صورت گیرد . زیرا در حال حاضر مشتریان نظام بانکی به دلایل متعددی مانند نزدیک بودن به محل کار یا منزل ، آشنا بودن با فرد خاصی در شعبه خاص … با شعب کار می کنند و حق انتخاب آنها محدود است . اما در آینده نزدیک معلوم نیست که با وضعیت فعلی آنان تمایل داشته باشند که با سیستم بانکی فعلی کار کنند . بنابراین در عین حال که ما باید به نیازهای مشتریان توجه و عنایت خاصی داشته باشیم نباید از نیروی انسانی غافل شویم ، واضح است که نیروی انسانی کارا ، مهمترین سرمایه هر سازمان است . در توجیه اهمیت نقش نیروی انسانی در مقایسه با سرمایه و فن آوری که هر سه عوامل عمده افزایش بهره وری هستند تقریباً تمامی صاحبنظران ، منابع انسانی را به عنوان اساسی ترین عامل قلمداد می کنند و معتقدند که در صورت نیاز می توان از کشورهای دیگر سرمایه را به صورت وام تهیه کرد و یا از آنها فن آوری خرید ، اما در مورد نیروی انسانی نمی توان همانند سرمایه و فن آری عمل کرد ، بلکه منابع انسانی باید به عنوان سرمایه های اصلی جامعه پروش داده شوند و با به کار گیری سیاستهای مناسب ، انگیزه تلاش و کوشش را در آنها تقویت کرد . ( یوسفی ، ۱۳۷۸ :۱۲۶)

عوامل موثر بر بهره وری نیروی انسانی

۱- توام یا آمادگی کاری

باید به خاطر داشت که افراد مجموعه ای از تواناییها نیستند هر فردی دارای نقاط قوت و ضعفی است . ( اجزای کلیدی توان عبارت است از : الف ) دانش کاری مربوط به شغل ( کارآموزی رسمی و غیر رسمی که اتمام کار ویژه ای را به طور موفقیت آمیز تسهیل می کند )

ب) تجربه کاری مرتبط با شغل ( تجربه کاری قبلی که به انجام دادن موفقیت آمیز کار جدید کمک می کند )

ج ) استعداد مربوط به کار ( استعداد یا صفات ویژه ای که انجام موفقیت آمیز کار را موجب می شود . )

۲- شناخت شغل

هر یک از کارکنان باید از آنچه  که باید انجام دهند، زمان و چگونگی انجام آن شناخت خوبی داشته باشند و کار نیز مورد قبول آنان باشد . برای افزایش شناخت خوب کار ، کارکنان نیاز دارند از اهداف بلند مدت و کوتا مدت ، اولویت ها و چگونگی کسب آنها آگاهی داشته باشند . آنان باید بدانند چه اهدافی در چه مواقعی بیشتر ین اولویت را دارد .

۳- حمایت سازمانی

منظور حمایت یا کمکی است که کارکنان برای انجام دادن موفقیت آمیز کار به آن نیاز دارند .

۴- انگیزش یا تمایل

منظور ، انگیزه کارکنان برای کار مربوط است ( انگیزه اتمام موفقیت آمیز کاری که در دست دارند )

۵- بازخور عملکرد

منظور از این نوع بازخود ، ارایه غیر رسمی عملکرد روزانه فرد به اوو همچنین باز دیدهای رسمی دوره ای است .

۶- اعتبار : منظور معتبر بودن تصمیمات مربوط به منابع انسانی از نظر قانونی و هنجارها توسط مدیر است .

۷- سازگاری محیطی : عوامل برون سازمانی که می تواند عملکرد فرد را تحت تاثیر قرار دهد ، محیط را تشکیل می دهد . این عوامل بر عملکرد افراد موثر خواهد بود . حتی اگر کارکنان ، توان ، شناخت ، حمایت و تمایل و غیره … را داشته باشند اما اگر محیط کار مناسب نباشد منجر به کاهش بهره وری نیروی انسانی می شود . ( خاکی ، ۱۳۸۶ :۵۵)

مدل هایی که بیانگر عوامل موثر بر بهره وری و منابع انسانی است به شرح زیر می باشد .

الف ) مدل میوری اینسورث و نیویل اسمیت

P=Rc.C.E.V(Pf.Rw)

(performance = p)  عملکرد ( میزان اهدافی که تحقق یافته اند )

(Role darity ) = Rc) وضوح نقش ( درجه روشن بودن وظابف و مسئولیتها )

( Competency = c ) شایستگی ( توانایی های لازم برای مدیریت کردن )

(Environment = E ) محیط ( درجه مساعد بودن محیط و حمایت عملی شرایط محیطی از تلاش برای تحقق اهداف سازمان )

(Values = v)  ارزشها ( نظام ارزشی حاکم بر محیط ، مکانیزم ، هدف گذاری ، نظام تصمیم گیری سازمان ، مدیران و کارکنان )

( preferencefit = Pf)  تناسب ترجیحی ( تا چه  حد افراد شغلشان را بر مشاغل دیگر ترجیح داده و می دهند )

( Reward= Rw)  پاداش ( درجه کار آمدی سیستم پاداش دهی سازمان )

ب) مدل هرسی و گلداسمیت

P=F(A.C.H.I.E.V.E )

(PERFOTMANCE ) = P  عملکرد

(Ability) = A  توانایی ( قدرت به انجام رساندن توفیق آمیز یک تکلیف )

(clarity ) = c وضوح ( روشنی در درک پذیرش نحوه کار ، محل و چگونگی انجام آن )

(Help ) = H  حمایت سازمانی ( حمایتی که کارمندان برای تکمیل کردن اثر بخشی کار به آن نیاز دارند )

(Incentive ) = I  انگیزه ( شورو شوق و تمایل به انجام تکلیف )

( Evaluation ) = E  ارزیابی ( سازو کار قضاوت در رابطه با چند و چون انجام کار )

( Validity = V )  اعتبار ( مناسبت ، قانونمندی و مشروع بودن تصمیم مدیر )

(Environment = E )  محیط ( مجموعه عوامل موثر برون سازمانی ) ( خاکی ، ۱۳۸۶ : ۵۴)

راه های ارتقاء بهره وری نیروی انسانی

۱- ایجاد تعهد در کارکنان :

مدیران می توانند با برآورده کردن نیازهای اساسی کارکنان ، برقراری اعتماد متقابل میان خود و آنها و ایجاد یک فرهنگ عاری از سرزنش ، آنها را نسبت به سازمان متعهد کنند.

۲- توجه به کارکنان :

توجه به کارکنان به عنوان انسان و ابراز علاقه نسبت به رفاه ، سلامتی ، امیال ، و آرزوهای آنان ، موجب عملکرد بهتر انها شده و سبب می شود که بهره وری افزایش یابد . ( احدی پناه ، ۱۳۸۴ : ۴۶)

۳- استفاده از استعدادها :

تشخیص و استفاده از استعدادهای فردی افراد یکی از سازنده ترین و ارضا کننده ترین کارهای یک مدیر است که می تواند به شکل ابزاری قوی در راه افزایش بهره وری به کار گرفته شود ( همان منابع )

۴- توجه به تغییر :

تغییر بر سازمان ها راهی برای افزایش بهره وری و حفظ توان رقابتی آنهات . بنابراین می توان گفت جهت رشد سازمان ها ، تغییر اجتناب ناپذیر است و افراد سازمانی باید با روند تغییرات سازگاری داشته باشند . ( همان منبع )

۵- کاهش ضایعات

یکی از راه های افزایش بهره وری کاهش ضایعات است در انجام کارها چه در بخش تولیدی و چه در بخش ارائه خدمات ضایعات کاهش یابد علاوه بر آنکه سطح زندگی کارگران را بهبود می بخشد موجب شکوفایی اقتصاد مملکت نیز می گردد ( همان منبع )

بهبود کیفی عامل کار

نیروی انسانی مهمترین عامل در بهبود بهره وری است . در اینجا به نکاتی اشاره می شود که کارکنان با به کارگیری آنها می توانند
بهره وری خود را بهبود بخشند .

۱- نگرش های مثبت کاری ، همچون داشتن غرور در کار و میل و شوق برای پیشرفت مستمر

۲- ارتقای مهارت ها و کسب مهارتهای جدید از طریق آموزش

۳- کمک به همکاران در مواقع لزوم و اجرای کارها به صورت گروهی

۴- مشارکت در برنامه های بهبود بهره وری همچون ( گروه های کنترل کیفی ) طرح پیشنهاد ها

۵- اجرای درست کار از همان بار اول

۶- حفظ سلامتی جسمانی

مدیریت می تواند با اجرای طرح های لازم و ایجاد انگیزش های مناسب در کارکنان از طریق اعطای پاداش های مادی ، تفویض اختیارات ، ایجاد فضای دوستانه و پر مودت و روابطی مبتنی بر همکاری بین کارکنان و خود ، در بهبود بهره وری موثر باشد کلیه این تدابیر کارکنان را تشویق می کند تا وظیفه خود را با اطمینان و اعتماد به نفس انجام دهند و به کارکنانی مفید و موثر تبدیل شوند
( ابطحی و کاظمی ، ۱۳۷۵ : ۱۰۹)

استخدام نیروهای انسانی دانشگر و استفاده هر چه بیشتر از آنها  جهت افزایش بهره وری سازمان

یکی از ویژگی های مهم نیروهای انسانی دانشگر ، خود کنترلی یا مدیریت بر خود می باشد ، نیروهای دانشگر باید به کنترل و مدیریت خود بپردازد زیرا وظایفشان مدام در حال تغییر است و افزایش بهره وری نیروی انسانی دانشگر یکی از اهداف اصلی هر سازمان یا موسسه یا شرکت می باشد زیرا همانطور که آقای دیو اشاره نموده است « سازمان مبتنی بر دانش از مجموع نیروهای انسانی دانشگر خود کارامد تر می باشد » هدف اصلی هر سازمان این است که باید روی فرد متمرکز شده و به او انگیزه دهد و این کار باید نسبت به تمرکز بر شبکه های اجتماعی در اولویت قرار بگیرد . دانش در قلب افراد است و کامپیوتر تنها می تواند دانش کامپیوتر ی شده را نگهداری کند ، که از ان به عنوان « دانش سایه » و تصویر ضعیف شده  نام برده می شود و یکی از راه های آشکار برای ایجاد بهره ورتر کردن نیروهای انسانی دانشگر استفاده و بهره برداری مجدد از دانشی است که آنها به وجود آورده اند . نیروهای انسانی دانشگر نه تنها در ایجاد انتقال دانش سهم دارند ، بلکه هم چنین آن را با دیگر گروه ها در میان می گذارند ، به همین منظور آنها به ثبت گزارشات و اسناد می پردازند . استفاده مجدد از محتوای دانش باید از طریق انتقال دانش صورت گیرد . لذا هر چه سازمان ها از دانش نیروهای انسانی دانشگر موجود در سازمان و خارج  از سازمان استفاده بیشتری نمایند یقیناً بهره وری در سازمان افزایش می یابد . ( MJY, 2009 :13)

نتیجه گیری

با توجه به اینکه نیروی انسانی بعنوان مهمترین منبع استراتژیک هر کشور به شمار می آید ، و بهره وری در توسعه پایدار نقش به سزایی دارد . لذا اولاً باید به نیازهای اولیه نیروهای انسانی در سازمان توجه خاص شود . ثانیاً : باید با یک برنامه هدف دار و جهت دار مانند کشورهای پیشرو دنیا در امر توسعه نیروی انسانی تلاش شود تا شاخص بهره وری نیروی انسانی که از جایگاه ویژه ای در هر سازمان برخوردار است افزایش یابد و با انتخاب و اجرای استراتژیهای متناسب مدیریت منابع انسانی و در نظر گرفتن یکی از مدلهای اقتصادی ، و استخدام گروه های واجد شرایط منابع انسانی و آموزش آنها در سازمان و استفاده از مشاوره متخصصین منابع انسانی دانشگاهی و استفاده از تحقیقات دانشگاهی  در این حوزه و به منظور توسعه کمی و کیفی نیروی انسانی  و ایجاد بهره وری بالا و کسب سود در محیطهای کار توصیه می گردد .